បណ្តុំសិល្បករជំនាន់ក្រោយដែលមានស្នាដៃគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍មកពីខេត្តបាត់ដំបង
NEWS 4 years agoក្រុងបាត់ដំបងជាក្រុងស៊ីវិល័យទីពីរបន្ទាប់ពីក្រុងភ្នំពេញកាលពីទសវត្សរ៍ទី៦០ និង៧០ និងជាជង្រុកសិល្បៈបុរាណសម័យយ៉ាងសម្បូរបែបតាំងពីល្ខោនខោល របាំប្រពៃណី ភាពយន្ត ចម្រៀង តូរ្យតន្រ្តី និងអក្សរសិល្ប៍ ជាដើម ដ៏ល្បីរន្ទឺសុសសាយបន្សល់ទុកជាកេរមត៌កវប្បធម៌ជាតិរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះគួរឲ្យមានមោទកភាពជាតិយ៉ាងក្រៃលែង។ ទោះបីជាសព្វថ្ងៃក្រុងបាត់ដំបងពុំមែនជាក្រុងស៊ីវិល័យទីពីរដូចជំនាន់មុនទៀតក៏ដោយក៏ខេត្តនេះនៅតែជាកន្លែងសម្បូរសិល្បករចម្រុះជំនាញដែលមានស្នាដៃអត្តសញ្ញាណវិជ្ជា ជីវៈលេចធ្លោល្បីដល់ទីក្រុង និងដល់មជ្ឈដ្ឋានជនបរទេសជាច្រើនផងដែរ។ ខាងក្រោមនេះជាសិល្បករ សិល្បការិនីពន្លកជំនាន់ថ្មីមួយចំនួនដែលមានដើមកំណើតមកពីខេត្តបាត់ដំបងដែលទស្សនាវដ្តី សូវរីន ធ្លាប់បានធ្វើកិច្ចសម្ភាសន៍នៅពេលកន្លងមក៖
១. វិចិត្រករ រ៉ាន ធិរៈ
លោកជាបុរសដែលស្ថិតនៅពីក្រោយស្នាដៃគំនូរស្លាកយីហោអគារទាំងឡាយនៅក្នុងខ្សែភាពយន្តរបស់អ្នកស្រី អេនជេលីណា ជូលី ដែលមកថតនៅបាត់ដំបងនោះ គឺ រឿង “មុនដំបូងខ្មែរក្រហមសម្លាប់ប៉ារបស់ខ្ញុំ” (First They Killed My Father)។ លោកជាអតីតសិស្សគំនូរម្នាក់នៃអង្គការហ្វារពន្លឺសិល្បៈដ៏ល្បីប្រចាំទឹកដីខេត្តបាត់ដំបង ហើយបានចាប់ផ្តើមអាជីពគូរគំនូរដំបូងបង្អស់ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ បើគិតមកដល់ពេលសព្វថ្ងៃគឺ អស់រយៈពេល១៨ឆ្នាំហើយ។ បន្ទាប់ពីនោះ លោកបានចាប់ផ្តើមចូលប្រឡូកក្នុងការគូរគំនូរឃោសនាកុនប្រចាំរោងភាពយន្តបាត់ដំបង ក្រុងបាត់ដំបង ក្នុងឆ្នាំ២០០៥។ ដោយឡែក ចំពោះស្នាដៃក្នុងរឿង “មុនដំបូងខ្មែរក្រហមសម្លាប់ប៉ារបស់ខ្ញុំ” កាលនោះលោកគូរបានគំនូរស្លាកបដាប្រមាណ១០០ផ្ទាំង ក្នុងនោះរួមមាន ស្លាកទីចាត់ការវិទ្យាល័យនិរន្តភាព ១៩៣០ ស្លាកមន្ទីរសុខាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ ស្លាក Le Cinema LUX ស្លាកហាងដាក់ធ្មេញ ស្លាកហាង យីន ជីងឡុង ស្លាកហាង ប៊ុន ឈុំ ជួសជុលម៉ាស៊ីនថត និងស្លាកហាង ផល ចំរើន ប៉ះកង់ -ល-។ ជាលទ្ធផល លោកទទួលបានថវិកា និង រង្វាន់អនុស្សាវរីយ៍ជាច្រើនពីផលិតកម្ម ហូលីវូដដោយសារតែលក្ខណៈពិសេសនៃស្នាដៃសិល្បៈរបស់លោក។សព្វថ្ងៃលោកកំពុងប្រកបរបរគូរគំនូរនៅគេហដ្ឋានផ្ទាល់ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិព្រែកខ្ពប ឃុំព្រែកខ្ពប ស្រុកឯកភ្នំ ខេត្តបាត់ដំបង។
២. វិចិត្រករ ជា សេរីរដ្ឋ
លោកជាវិចិត្រករសហសម័យនៅខេត្តបាត់ដំបងម្នាក់បានយករុក្ខជាតិដែលប្រជាជនក្នុងស្រុកត្បាញជាកន្ទេលមកប្រើជាផ្ទាំងគំនូរបង្កប់សារសង្គមដែលមិនធ្លាប់មានវិចិត្រករខ្មែររូបណាម្នាក់ធ្លាប់នឹកឃើញយកមកប្រើពីមុនមក។ លោកបានចាប់ផ្តើមសិក្សាផ្នែកគំនូរនៅអង្គការហ្វារពន្លឺសិល្បៈនៅឆ្នាំ២០០៥។ នៅឆ្នាំ២០០៨ គាត់បានចូលរួមសិក្ខាសាលាមួយជាមួយសិល្បករអន្តរជាតិ អ៊ីង សេរ៉ា (Sera Ing) និងសិល្បករ វ៉ាន់ ណាត ក្រោមប្រធានបទ «ការចងចាំរបបខ្មែរក្រហមនៅកម្ពុជា» ដឹកនាំដោយលោកស្រី សុកុផៃ វ៉ាកាលីស (Soko Phay-Vakalis) នៅមជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណា។ បន្ទាប់ពីបានបញ្ចប់ការសិក្សានៅវិទ្យាស្ថានបច្ចេកវិទ្យាក្រុងបាត់ដំបងនៅឆ្នាំ២០១២ លោកបានចាប់ផ្តើមធ្វើការជាអ្នករចនាក្រាហ្វិច និងវិចិត្រករនៅស្ទូឌីយ៉ូសន្លឹកថ្មី នៃអង្គការហ្វាពន្លឺសិល្បៈ ។ នៅឆ្នាំ ២០១៣ លោកបានក្លាយជាគ្រូបង្រៀនផ្នែករចនាក្រាហ្វិចនៅអង្គការហ្វាពន្លឺសិល្បៈ ហើយក៏បានចូលរួមកម្មវិធីសិល្បៈអន្ដរជាតិសម្រាប់សិល្បករដែលមានអាយុក្រោម ៣០ ឆ្នាំ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឈ្មោះថា “SPOT ART” នៅប្រទេសសិង្ហបុរី។ នៅឆ្នាំ២០១៤ លោកបានធ្វើពិព័រណ៍ទោលមួយដែលដាក់តាំងបង្ហាញស្នាដៃគំនូរចំនួន១០ផ្ទាំងក្រោមចំណងជើងថា«គ្រោះមហន្តរាយ» នៅវិចិត្រសាលរមៀត ក្រុងភ្នំពេញ។ នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៩ គាត់បានបង្ហាញពិព៍រណ៍ទោលថ្មីមួយទៀតដែលបានដាក់តាំងបង្ហាញស្នាដៃចំនួន៨ផ្ទាំងមានឈ្មោះថា “ស្រែប្រតិដ្ឋ” នៅឯវិចិត្រសាលសង្កែ នៅខេត្តបាត់ដំបង ហើយស្នាដៃគំនូរដដែលនេះត្រូវបានយកមកតាំងពិព័រណ៍ពីថ្ងៃទី២០ ខែកញ្ញា ដល់ថ្ងៃទី២៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ ដោយគម្រោងសិល្បៈស-ស (SaSa Arts Project) រាជធានីភ្នំពេញ។ លក្ខណៈពិសេសនៃស្នាដៃគំនូរពិព័រណ៍“ស្រែប្រតិដ្ឋ” គឺវិចិត្រករបានប្រើដៃគូរដោយផ្ទាល់ មិនមានប្រើជក់សម្រាប់ជ្រលក់ផាត់ពណ៌ឡើយ។ ទស្សនៈបង្កប់នៃផ្ទាំងគំនូរនៃពិព័រណ៍ “ស្រែប្រតិដ្ឋ” គឺចង់បង្ហាញឲ្យទស្សនិកជនយល់ដឹងអំពីជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជននៅស្រុកស្រែ ឬ ក្តីសប្បាយរីករាយសាមញ្ញបែបជនបទ ផ្សារភ្ជាប់ភពផែនដីជាមួយនឹងវាលស្រែ។
៣. គទានុរក្សសិល្បៈសហសម័យ យាន រស្មី
លោកជាគទានុរក្សមួយរូបដែលទើបត្រលប់មកពីសិក្សាអនុបណ្ឌិតជំនាញប្រវត្តិសាស្រ្តសិល្បៈនៅប្រទេសសិង្ហបុរី។ នៅអាយុ០៨ឆ្នាំ លោកបានចូលសិក្សានៅហ្វារពន្លឺសិល្បៈ ខេត្តបាត់ដំបង ហើយក្រោយបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់វិទ្យាល័យ លោកក៏បានបំពេញការងារនៅទីនោះក្នុងឋានៈជាមន្រ្តីទំនាក់ទំនងម្នាក់។ សនៅអាយុ១៥ឆ្នាំ លោកក៏បានជួបលោកស្រី្ដសាស្រ្តាចារ្យបណ្ឌិត Ashley Thompson ដែលជាប្រវត្តិវិទូវប្បធម៌អាស៊ីអាគ្នេយ៍ជំនាញលើប្រទេសកម្ពុជាដ៏មានឈ្មោះបោះសំឡេងម្នាក់ និងជាបុគ្គលសំខាន់ម្នាក់ក្នុងការបង្កើតអាជ្ញាធរអប្សរាផងដែរ។ លោកស្រីនេះហើយដែលជាបុគ្គលក្នុងដួងចិត្តជំរុញឲ្យលោកចូលចិត្តសិក្សាអំពីសាសនា សិល្បៈ វប្បធម៌ និងទ្រឹស្ដីផ្សេងៗទៀត។ លោកពន្យល់ប្រាប់ពីភារកិច្ចស្នូលនៃអាជីពនេះថាមាន៥ចំណុចសំខាន់ៗ គឺទីមួយ សរសេរ និងស្រាវជ្រាវ ទីពីរ ចងក្រងបណ្ណសារ ទីបី បកស្រាយពីអត្ថន័យ និងអត្ថរសរបស់ការងារសិល្បៈ ទីបួន អភិរក្ស និងរក្សាការងារវត្ថុសិល្បៈ និងទីប្រាំ រៀបចំពិព័រណ៍ឬធ្វើបទបង្ហាញការងារវត្ថុសិល្បៈ។ បន្ថែមពីនេះទៀត លោកក៏ត្រូវមានជំនាញទំនាក់ទំនង និងលក់ស្នាដៃសិល្បៈផងដែរ។ លើសពីនេះទៀត គទានុរក្សក៏ដើរតួយ៉ាងសំខាន់ជាអន្តរការីរវាងវត្ថុស្នាដៃសិល្បៈ និងទស្សនិកជន និងប្រវត្តិវិទូសិល្បៈ និងសិល្បករឬស្នាដៃរបស់ពួកគេទៀតផង។ រហូតមកដល់ពេលនេះពិព័រណ៌មួយដែលលោកមានមោទកភាពបំផុតនោះ គឺពិព័រណ៍ក្រោមចំណងជើងថា “វត្ថុ” ដែលផ្តោតលើបំណងនៃការធ្វើសមុច្ច័យ។
៤. អ្នករចនាម៉ូដសម្លៀកបំពាក់បែបសហសម័យ រី មុនីសុវណ្ណយ៉ា
កញ្ញាគឺជានិស្សិតផ្នែករចនាម៉ូដម្នាក់ដែលបានបញ្ចប់ការសិក្សានៅសាលាហ្វារពន្លឺសិល្បៈ ក្រុងបាត់បង។ កាលពីឆ្នាំ២០១៨ កញ្ញា រី មុនីសុវណ្ណយ៉ា បានបង្កើតគម្រោងច្នៃម៉ូដផ្ទាល់ខ្លួនដែលមានចំណងជើងថា “ចងចាំ” (Remembrance) ក្នុងឱកាសពិធីបញ្ចប់ការសិក្សារបស់នាង។ គម្រោងនោះឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីផលិតផលស្នូលរបស់ខេត្តបាត់ដំបងគឺ ដំណាំស្រូវ មានរួមបញ្ចូលសម្លៀកបំពាក់បីឈុតដែលរៀបរាប់ពីដំណើរវិវត្តន៍នៃដើមស្រូវតាំងពីដំណាក់កាលដំបូងរហូតបានក្លាយជាគ្រប់អង្ករយកទៅប្រើប្រាស់តាមតម្រូវការ។ ឈុតទាំងបីនោះ រួមមាន ឈុតទីងមោង ឈុតគ្រាប់ស្រូវទុំ និងឈុតគ្រាប់អង្ករ។ ក្នុងអំឡុងខែមេសា ឆ្នាំ២០១៩ សិល្បការិនីរូបនេះបានបង្ហាញគម្រោងសិល្បៈមួយទៀតដែលមានឈ្មោះថា “Is You”។ នៅក្នុងឱកាសពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី ប្រពៃណីជាតិឆ្នាំមុន “សង្រ្កាន្តបាត់ដំបង” ដែលមានមនុស្សម្នាដើរកម្សាន្តកុះករកកកុញ កញ្ញាបានបង្ហាញខ្លួនដើរសម្តែងជាមួយនឹងឈុតសម្លៀកបំពាក់ដែលមានសំរាមរយីងរយោងជាប់នឹងខ្លួន ហើយមានភ្ជាប់ដោយម៉ាសអុកស៊ីសែនដែលជានិមិត្តរូបនៃកង្វះអុកស៊ីសែននៅក្នុងបរិយាកាសនៅពេលដែលមានកំណើនកាកសំណល់បោះចោលពាសវាលពាសកាលដោយសារកត្តាមនុស្ស។ បន្ទាប់ពីនោះមក នៅចុងឆ្នាំ២០១៩ កញ្ញាបានសម្តែងនៅក្នុងកម្មវិធីសិល្បៈដ៏ធំមួយប្រចាំក្រុងបាត់ដំបងដែលមានឈ្មោះថា “ជំនោរ-Art ពិព័រណ៍សិល្ប:ចំរុះក្នុងក្រុងបាត់ដំបង” ដោយបានយកបញ្ហាកាកសំណល់ផ្លាស្ទិកជាប្រធានបទ ហើយសារសំខាន់នៃការសម្តែងនេះគឺចង់ឲ្យប្រជាជនឃើញផ្ទាល់ភ្នែកថាពួកគេបានបន្សល់ទុកកាកសំណល់ច្រើនកម្រិតណាមកដល់ភពផែនដី ហើយវាត្រូវការចំណាយរយៈពេលយូរមែនទែនទើបរលាយបាត់ពីផែនដី។