Sovrin
Sovrin
លោកសាស្រ្តាចារ្យ ស៊ិន សាមី បូជាស្ទើរមួយជីវិតដើម្បីកិត្តិស័ព្ទល្ខោនស្រមោលស្បែកធំកម្ពុជាលើឆាកអន្តរជាតិ
NEWS 5 years ago
ប្រជាជនខ្មែរគ្រប់រូបសុទ្ធតែបានជ្រាបហើយថាល្ខោនស្រមោលស្បែកធំត្រូវបានចុះជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកអរូបីនៃអង្គការយូនេស្កូកាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៥។ ភាពជោគជ័យរបស់ល្ខោនស្រមោលស្បែកធំបានបង្ហាញទៅកាន់សកលលោកថា នេះគឺជាល្ខោនស្បែករបស់ខ្មែរពិតៗដែលឥតបន្លំដូចទៅនឹងប្រទេសជិតខាងដែលព្យាយាមអះអាងទៅកាន់ពិភពលោកថាជារបស់ខ្លួន។ ជាសក្ខីភាពនៅពីក្រោយភាពជោគជ័យនេះគឺមិនមែនកើតឡើងដោយឯកឯងនោះទេ។ ព្រមជាមួយគ្នានេះ ដោយសារតែបុគ្គលខ្លាំងមួយរូបបានព្យាយាមចម្បាំងច្រើនលើកច្រើនសារដោយតែងតែនាំយកទាំងការសម្តែង ឯកសារ ភស្តុតាងពិត លម្អិតទាំងការបរិយាយក្បោះក្បាយ រហូតធ្វើឲ្យអន្តរជាតិទទួលស្គាល់ល្ខោនស្បែកថាជាសម្បត្តិរបស់ខ្មែរយ៉ាងពិតប្រាកដ។ ចុះតើបុគ្គលនោះជានរណា? ហើយតើលោកបានធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីសិល្បៈល្ខោនស្រមោលស្បែកធំក៏ដូចជាមុខមាត់ប្រទេសជាតិទាំងមូល?។
ចាប់កំណើតនៅលើទឹកដីខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក ស៊ិន សាមី បានធំដឹងក្តីនៅក្នុងគ្រួសារដែលប្រកបរបរជាកម្មករឡឥដ្ឋ និងមានបងប្អូនចំនួន៨នាក់ (ប្រុស៣ ស្រី៥) លោកជាកូនទី៤។ ក្រោយរួចពីសម័យប្រល័យពូជសាសន៍ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៨ លោក និងភរិយាបានផ្លាស់ទីលំនៅទៅរស់នៅឯខេត្តសៀមរាប។ ពេលកំពុងរស់នៅលើទឹកដីអង្គរថ្ងៃមួយលោកបានទស្សនាការសម្តែងល្ខោនស្រមោលស្បែកធំនៅក្នុងកម្មវិធីគម្រប់ខួបនៃការសោយព្រះទិវង្គតរបស់សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ដែលគ្រានោះហើយបានធ្វើឲ្យលោកចាប់ចិត្តប្រតិព័ទ្ធយ៉ាងខ្លាំងចំពោះល្ខោនស្បែកខ្មែររហូតរុញច្រានឲ្យលោកចាប់ផ្តើមរៀនសូត្រចេះជំនាញឆ្លាក់ស្បែក ការសម្តែង និងច្រៀងពោលល្ខោនស្បែកនៅពេលនោះ។ រស់នៅរៀនសូត្រលើទឹកដីអង្គរបានប្រហែលមួយឆ្នាំ លោកបានផ្លាស់មករស់នៅទឹកដីកំណើតរបស់ខ្លួនវិញ តែជាអកុសលការត្រឡប់មកដល់គឺចំពេលដែលសង្គ្រាមវៀតណាមកំពុងវាយលុកជាថ្មី ដោយភាពភ័យខ្លាចសំឡេងគ្រាប់កាំភ្លើងគ្រាប់ផ្លោងឮឡើងរៀងរាល់ថ្ងៃលោកបានសម្រេចចិត្តភៀសខ្លួនម្តងទៀតមករស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញនៅឆ្នាំ១៩៨៩។ ជីវិតកម្សត់កម្ររស់នៅលើទឹកដីរាជធានីលោកបានជួលស៊ីក្លូធាក់រកកម្រៃចិញ្ចឹមជីវិត និងគ្រួសារដោយជួលក្នុងមួយថ្ងៃតម្លៃ៦០០រៀល។ លុះធាក់ហត់ផងឈឺផងមួយថ្ងៃរកបានកម្រៃយ៉ាងហោចត្រឹមតែ៨០០រៀលដែលមិនទាំងគ្រាន់សម្រាប់បាយទឹកផងនោះ លោកបង្ខំចិត្តឈប់ធាក់ស៊ីក្លូមកស្នាក់នៅម្តុំក្បាលថ្នល់វិញ[…]។
មកស្នាក់អាស្រ័យនៅម្តុំក្បាលថ្នល់ ព្រឹកថ្ងៃមួយខណៈពេលចេញទៅបេះត្រកួននៅបឹងក្បែរផ្ទះលោកបានច្រៀងបណ្តើរបេះត្រកួនបណ្តើរដែលសំនៀងស្រែកច្រៀងដ៏ពីរោះរបស់លោកបានឮទៅដល់ត្រចៀកអ្នកជិតខាងដែលធ្វើឲ្យពួកគេចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង ហើយក៏ណែនាំលោកឲ្យដាក់ពាក្យចូលប្រកួតកម្មវិធីប្រឡងចម្រៀងសម័យទូទាំងប្រទេស។ ហេតុតែមានទេពកោសល្យ និងអំណោយផលសំឡេងពីធម្មជាតិ លោកបានប្រឡងចម្រៀងជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១ក្នុងចំណោមបេក្ខជនរាប់រយរាប់ពាន់នាក់មកពីទូទាំងប្រទេស។ បន្ទាប់ពីប្រឡងចម្រៀងជាប់លោកបានចូលបម្រើការងារជាសិល្បករពោលល្ខោនស្បែកធំនៅនាយកដ្ឋានក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈនៅថ្ងៃទី០៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៩០។ ចូលបម្រើការងារផ្ទុយពីចម្រៀងសម័យលោកបានធ្វើការផ្នែកសិល្បៈបុរាណដោយរៀនបន្ថែមគ្រប់យ៉ាងពីសិល្បៈល្ខោនស្បែកធំផង និងធ្វើការផងក្នុងពេលតែមួយ។
មួយរយៈក្រោយមកដោយមានការចម្រូងចម្រាសរវាងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសសៀមដែលកាលនោះសៀមចង់បញ្ចូលល្ខោនស្រមោលស្បែកធំ និងរបាំបុរាណខ្មែរផ្សេងទៀតជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌជាតិរបស់ខ្លួនតាមរយៈការធ្វើញត្តិសុំការគាំទ្រពីប្រទេសផ្សេងៗ ភ្លាមនោះលោក ស៊ិន សាមី ដែលគេឃើញថាជាសិល្បករមានទេពកោសល្យ មានស្មារតីខ្ពស់ សំឡេងខ្លាំង ព្រមជាមួយអានុភាពនៃការពោល លោកត្រូវបានចាត់តាំងជាតំណាងឲ្យកម្ពុជាចេញទៅតទល់លើកដំបូងបំផុតនៅឯប្រទេសជប៉ុនក្រោយបម្រើការងារបានរយៈពេលប្រមាណ៦ខែ។
តំណាងឲ្យខ្មែរមួយប្រទេសលោកបានសម្តែងផងបង្ហាញភស្តុតាងជាក់ស្តែងផងលាយឡំនឹងការសម្រាយក្បោះក្បាយលម្អិតរហូតទទួលជ័យជម្នះធ្វើឲ្យជប៉ុនសម្រេចយកជាការថាល្ខោនស្រមោលស្បែកធំគឺជារបស់ខ្មែរពិតមែន។ ថ្វីដ្បិតសៀមធ្វើញត្តិនៅជប៉ុនមិនជោគជ័យក្តីប៉ុន្តែសៀមនៅតែបន្តធ្វើញត្តិសុំការគាំទ្រពីប្រទេសផ្សេងៗជាបន្តបន្ទាប់ដូចជាប្រទេស អ៊ីតាលី ឥណ្ឌា អង់គ្លេស អូស្ត្រាលី និងចុងក្រោយប្រទេសបារំាងផងដែរ។ សេចក្តីមិនពិតនៅតែមិនអាចឈ្នះសេចក្តីពិត សំខាន់មានលោក ស៊ិន សាមី ដែលជាបុគ្គលតែមួយរូបជំនួសមុខឲ្យកម្ពុជាចេញមុខការពារសិល្បៈល្ខោនស្រមោលស្បែកធំជម្នះយកភាពជោគជ័យរហូតធ្វើឲ្យល្ខោនស្រមោលស្បែកធំត្រូវបានចុះក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីនៃមនុស្សជាតិជាផ្លូវការដោយអង្ការយូនេស្កូនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៥។ ចំពោះភាពជោគជ័យនេះដែរលោកទទួលបានការបំពាក់នូវគ្រឿងឥស្សរិយយសមេដាយសំរឹទ្ធដែលជាសក្ខីភាពនៃការដឹងគុណរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល និងបណ្តារាស្ត្រខ្មែរថាជាសិល្បករដែលមានស្នាដៃល្អក្នុងការបំពេញភារកិច្ចបម្រើជាតិមាតុភូមិ។ ក្រៅពីនេះកន្លងមកលោកក៏ទទួលបានបណ្ណសរសើរច្រើនរាប់មិនអស់ពីប្រទេសនីមួយៗផងដែរ។
«ហេតុអ្វីបានអះអាងថាល្ខោនស្បែកធំជារបស់ខ្មែរ? ពីព្រោះខ្ញុំជាខ្មែរ ខ្លួនជាខ្មែរ សាច់ឈាមជាខ្មែរ ទាំងក្បាច់រចនាបថ សំឡេង ការពោល ការច្រៀងក៏ខ្មែរ ហើយដែលសំខាន់រូបភាពដែលលេងជះស្រមោលនៅលើក្រណាត់សបង្កើតជាផ្ទាំងទស្សនីយភាពគឺសុទ្ធតែមាននៅលើសិលាប្រាសាទអង្គរវត្តខ្មែរទាំងអស់»។ នេះគឺជាសំណួរមួយដែលប្រទេសនីមួយៗតែងចោទសួរ និងការឆ្លើយតបយ៉ាងខ្លីមានខ្លឹមសាររបស់ពេលលោក ស៊ិន សាមី។
ជាអតីតសិល្បករជំនាញពោលល្ខោនស្រមោលស្បែកធំ លោកបានបង្ហើបដូច្នេះ «ដើម្បីពោលល្ខោនពីរោះព្រលឹមឡើងខ្ញុំត្រូវរត់ហាត់ប្រាណ ផឹកទឹកឲ្យបានច្រើន និងស្រែកតុងចុះឡើងឲ្យខ្លាំងៗ។ ការពោលបានល្អគឺអាស្រ័យលើខ្យល់ដង្ហើម ព្រោះបើខ្យល់ដង្ហើមវែងយើងអាចពោលលើកដាក់បានល្អមិនរដិបរដុបដូចដង្ហើមខ្យល់ខ្លីឡើយ។ សម្រាប់ការហាត់ដង្ហើមវែងខ្ញុំតែងអនុវត្តរត់លឿនមួយដង្ហើម ៥០វិនាទី មួយដង្ហើម ៦០វិនាទី និងមួយដង្ហើម ៧០វិនាទីនិងអនុវត្តមួយថ្ងៃមួយដំណាក់កាលបានហើយ មានន័យថាបើថ្ងៃនេះរត់មួយដង្ហើម ៥០វិនាទី ថ្ងៃស្អែកចាំរត់មួយដង្ហើម ៦០វិនាទីវិញម្តង»។
បម្រើការងារជាសិល្បករនៃនាយកដ្ឋានសិល្បៈទស្សនីយភាពប្រមាណជិតបីទសវត្សរ៍ បច្ចុប្បន្ន លោក ស៊ិន សាមី មានអាយុ ៦១ឆ្នាំ និងបានចូលនិវត្តន៍ហើយពោលគឺតាំងពីឆ្នាំ២០១២ ម្ល៉េះ។ ដោយសារការខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីសិល្បៈល្ខោនស្រមោលស្បែកធំនាពេលកន្លងមក កាលពីថ្ងៃទី០៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ អគ្គរដ្ឋទូតនៃស្ថានទូតបារាំងប្រចាំនៅកម្ពុជាទើបបានអញ្ជើញវីរសិល្បកររូបនេះទៅបំពាក់គ្រឿងឥស្សរិយយសថ្នាក់អស្សប្ញទ្ធិផ្នែកសិល្បៈ និងអក្សរសាស្ត្រផងដែរ។ ជាចុងក្រោយលោកបានផ្តាំផ្ញើដែរថា ថ្វីដ្បិតសិល្បៈពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់តែងមានការវិវត្តជាក់ស្តែងដូចជាសិល្បៈល្ខោនស្រមោលស្បែកធំបើទោះសព្វថ្ងៃមានការច្នៃប្រតិដ្ឋក្តី ប៉ុន្តែសូមធ្វើការច្នៃប្រតិដ្ឋនូវអ្វីដែលនៅតែជារបស់ខ្មែរទាំងចម្លាក់ស្បែក ការសម្តែង និងការស្លៀកពាក់សម្តែង ព្រមទាំងចូលរួមគ្នាថែរក្សាសិល្បៈដូនតាយើងឲ្យនៅតែគង់វង្សជាដរាប៕
Article by HEN SOKKHIM
