Sovrin
Sovrin
ត្មាតជាប្រភេទសត្វស្លាបដែលមានសារៈប្រយោជន៍ដល់ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីចូលរួមទាំងអស់គ្នាដើម្បីអភិរក្សសត្វស្លាបដ៏កម្រមួយនេះ
TRAVEL & LIVING 6 years ago
ត្មាត ជាសត្វមួយប្រភេទ ដែលភាគច្រើនទស្សនរបស់ប្រជាជនខ្មែរនាំគ្នាគិតថា វាជាសត្វចង្រៃ មិនគួរឲ្យស្រឡាញ់ ក៏ដោយសារតែវាមានរូបរាងអាក្រក់ និងអ្វីដែលស្អប់ខ្ពើមទៀតនោះ គឺសត្វត្មាត ចូលចិត្តយកសាកសពសត្វស្អុយរលួយ( គំរង់ ) មកធ្វើជាចំណីរបស់ពួកវា។ គំនិតទាំងអស់នេះ វាគ្រាន់តែជាការមើលឃើញនឹងភ្នែកទទេតែប៉ុណ្ណោះ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើយើងប្រើការគិត ហើយសិក្សាទៅលើសត្វត្មាតឲ្យបានច្បាស់ នោះយើងនឹងបង្វែរគំនិតទុទ្ទិដ្ឋិនិយម មួយនេះចោល ហើយនឹងបើកចិត្តស្រឡាញ់ត្មាតដូចជាសត្វដទៃទៀតដែរ។
បើតាមការមើលពីគុណតម្លៃរបស់សត្វត្មាត គេបានបង្ហាញឲ្យឃើញថា ត្មាត គឺជាប្រភេទសត្វមួយយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការថែរក្សាប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីឲ្យមានលំនឹង។ ត្មាតមានតួនាទីក្នុងការលាងសំអាតកាកសំណល់ដើម្បីឱ្យបរិស្ថានស្អាតនឹងការពារកុំឱ្យមានជំងឺឆ្លងផ្សេងៗ។ ក្នុងក្រពះត្មាតមានផ្ទុកសារជាតិអាស៊ីតខ្លាំងដែលមានសមត្ថភាពអាចសម្លាប់មេរោគនិងបាក់តេរីផ្សេងៗទៀតបាន។ លើសពីនេះទៀត ត្មាត ដើរតួនាទី ជាអ្នកសំអាតបរិស្ថានបានយ៉ាងល្អ ដោយមិនបង្កជាការសាយភាយមេរោគដែលនៅក្នុងខ្លួនសាកសពនោះទៅកាន់មជ្ឈដ្ឋានជុំវិញ។ តួយ៉ាង ដូចជាសត្វដែលស្លាប់ ក្លាយជាសាកសពមួយដែលមានបាក់តេរីនៅខាងក្នុងខ្លួនរបស់វា ប្រសិនបើគ្មានវត្តមានសត្វត្មាតយកជាចំណីទេ រយៈពេល ១០ ទៅ ២០ ថ្ងៃក្រោយ បាក់តេរី ឬមេរោគដែលនៅក្នុងខ្លួនសាកសពសត្វនោះ នឹងត្រូវសាយភាយទៅដល់មនុស្ស ឬក្នុងធម្មជាតិជាក់ជាមិនខានឡើយ។ ដូចនេះ ត្មាត ពិតជាបានផ្តល់នូវគុណប្រយោជន៍ខ្លាំងដែលសត្វផ្សេងទៀត មិនមានដូចវា។ ដោយសារតែមើលឃើញពីគុណសម្បត្តិរបស់សត្វត្មាតបែបនេះ ទើបក្រុមអ្នកអភិរក្សសត្វព្រៃដែលមកពីគ្រប់អង្គការនានាលើពិភពលោក សហការគ្នាបង្កើតជាគំរោងការពារសត្វត្មាតនេះឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៤ ហើយមកដល់ពេលនេះឃើញថា ចំនួននៃសត្វត្មាតអស់ទាំងនេះកំពុងត្រូវបានឃ្លំាមើលយ៉ាងដិតដល់ និងយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំង។ ជួបជាមួយនឹងកញ្ញា នី ណៃគី តួនាទីជាអ្នកសម្របសម្រួលគំរោង ការអភិរក្សសត្វត្មាតនៅកម្ពុជា ក្នុងអង្គការជីវិតសត្វស្លាបអន្តរជាតិប្រចាំកម្ពុជា (BirdLife International Cambodia Programme)។ បើតាមការរៀបរាប់បញ្ជាក់ពីកញ្ញាបន្ថែមទៀតនោះ បានឲ្យដឹងថា សត្វត្មាតដែលមានចំនួនច្រើនជាងគេនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើងភាគច្រើនគឺនៅតំបន់សៀមប៉ាងដែលមានចំនួន១១០ក្បាលឯណោះ ព្រោះនៅទីនោះសម្បូរទៅដោយព្រៃឈើដែលអាចឲ្យពួកវាធ្វើជាជម្រក និងងាយស្រួលក្នុងការចុះចតស៊ីសាកសពសត្វដែលស្លាប់ផងដែរ។
Image courtesy: BirdLife International Cambodia Programme
លាយឡំជាមួយនឹងទឹកមុខដ៏ស្រពាប់ស្រពោន ណៃគី បានសម្តែងនូវអារម្មណ៍សោកស្តាយមួយផ្នែកធំដែលសត្វត្មាតនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ នៅតែទទួលការគំរាមកំហែងជាបណ្តើរៗពីមនុស្ស និងកត្តាបរិស្ថានដែលនៅជុំវិញពួកវា។ ជាក់ស្តែង កត្តាដែលជំរុញឱ្យត្មាតនៅតែប្រឈមមុខនឹងហានិភ័យ បាត់បង់នៅលើផែនដីនេះ ក៏ដោយសារតែ កត្តា ៣ យ៉ាងធំៗ រួមមាន៖ កត្តាទី១ បណ្តាលមកពីសត្វត្មាត ចឹកស៊ីសាកសពដែលមានសារធាតុពុលបង្កឲ្យវាត្រូវពុលស្លាប់ ដោយមិនដឹងខ្លួន។ កត្តាទី២ ការកាប់បំផ្លាញយកដើមឈើធំៗ ទៅធ្វើផ្ទះ ឬធ្វើអាជីវកម្មផ្សេងៗ ដែលដើមឈើនេះហើយ ជាជម្រកយ៉ាងចាំបាច់សម្រាប់ពួកវា ម្ល៉ោះហើយ សត្វត្មាតទាំងអស់នោះត្រូវបង្ខំចិត្តផ្លាស់ទីលំនៅរស់នៅឆ្ងាយៗពីតំបន់ដែលវាធ្លាប់រស់នៅ។ ដោយឡែក កត្តាទី៣ ហេតុផលដែលកំពុងតែប្រឈមមុខនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គឺបណ្តាលមកពីការខ្វះចំណីអាហារដែលជាហេតុនាំឲ្យពួកវា អសមត្ថភាពបន្តពូជ។ យ៉ាងណាមិញ ទាក់ទងនឹងការកង្វះចំណីអាហារត្មាតនេះដែរ អង្គការ BirdLife បានបង្កើតជាអាហារដ្ឋានត្មាតមួយ សម្រាប់ផ្តល់ជាកន្លែងឲ្យពួកវាអាចស៊ីចំណីបានយ៉ាងឆ្អែត។ យ៉ាងហោចណាស់ សាកសពគោ មួយក្បាលត្រូវបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ធ្វើជាចំណីរបស់ពួកត្មាតអស់ទាំងនោះ ជារៀងរាល់ខែ។ ចំពោះ ទីតាំងអាហារដ្ឋានត្មាតវិញ គឺមាននៅសៀមប៉ាងខាងលិច ឆែប មេគង្គកណ្តាល ភ្នំព្រិច សេសាន និងលំផាត់ ដែលភាគច្រើនតំបន់អស់ទាំងនោះ ជាប្រភេទតំបន់ព្រៃរបោះ អនុគ្រោះដល់សេរីភាពរស់នៅរបស់ពួកវា។
មួយវិញទៀត ត្មាតនៅកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ ត្រូវបានគេរកឃើញមានបីប្រភេទ រួមមាន ត្មាតភ្លើង ត្មាតផេះ និងត្មាតត្មោត។ ដោយឡែក ត្មាតទាំងបីប្រភេទនេះ គឺមានរូបរាងផ្សេងៗគ្នា និងទីជម្រកមិនដូចគ្នាឡើយ។ ដូចជា ត្មាតភ្លើង វាមានទំហំ ពី ៨១ ទៅ ៨៥ សម មានដងខ្លួនពណ៌ខ្មៅ ក្បាល ក ជើង មានពណ៌ក្រហម មាននៅរតនៈគិរី មណ្ឌលគិរី ក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង និងព្រះវិហារ។ សម្រាប់ត្មាត ផេះវិញ គឺមានទំហំតូចល្មម ពី ៧៥ ទៅ ៨៥ សម មានស្លាបខ្មៅ រោមពណ៌ស ខ្នងកោង សំយ៉ុងចុះក្រោម ក្បាលត្រងោល ពណ៌ប្រផេះ ដែលទីជម្រករបស់ពួកវា មាននៅ លំផាត់ មណ្ឌលគិរី ភ្នំព្រិច និងស្រែពក។ ចុងក្រោយ គឺប្រភេទ ត្មាតត្មោត មានទំហំ ពី ៨៥ ទៅ ៩៥ សម មានរោមពណ៌ត្មោតតែម្តង ផ្នែកខាងលើនៃស្លាប មានពណ៌ដិត មានឆ្នូតស្រាលៗ រស់នៅតំបន់សៀមប៉ាង ព្រះវិហារ និងឆែប ជាដើម។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី សម្រាប់ការសន្និដ្ឋានជារួម ត្មាតជាមធម្យម មានទំហំ ២ម៉ែត្រ កំពស់ជិតមួយម៉ែត្រ និងជាទម្លាប់របស់ពួកវា គឺពងតែម្តងគត់ នៅក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ។ បន្ថែមពីនេះទៀត តាមស្ថិតិនៃការធ្វើជំរឿនសត្វត្មាត ត្រូវបានធ្វើឡើង ចំនួន ៥ដង ក្នុងមួយឆ្នាំ ដោយនៅក្នុងខែមិថុនា ចំនួន ២ ដង ខែ កញ្ញា និងខែ ធ្នូម្តងទៀត។ វាពិតជាផ្តល់នូវការស្រាវជ្រាវមួយយ៉ាងល្អ និងអាចឲ្យយើងកំណត់បានតួរលេខដ៏ជាក់លាក់មួយ ក្នុងការគ្រប់គ្រងចំនួនសត្វត្មាតនៅកម្ពុជាផ្ទាល់ និងមិនតែប៉ុណ្ណោះ យើងអាចនឹងដឹងថា ពួកវាផ្លាស់ទីលំនៅទៅរស់នៅតំបន់ណា បានយ៉ាងងាយស្រួលទៀតផង។
Image courtesy: BirdLife International Cambodia Programme
ដូចនេះ សរុបមកជារួមវិញយើងឃើញថា ត្មាត ជាសត្វព្រៃដ៏កម្រមួយ ដែលយើងម្នាក់ៗគួរតែចូលរួមការពារពួកវា ស្រឡាញ់ និងថែរក្សា ដូចជាសត្វដទៃទៀតដែរ ព្រោះវាក៏ជាផ្នែកមួយយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការសំអាតនូវបរិស្ថាន កម្ចាត់ជាតិពុលចេញពីក្នុងមជ្ឈដ្ឋានជុំវិញ និងមិនបង្កជាផលរំខានអ្វីឡើយដល់មនុស្សលោកឡើយ។ ម្យ៉ាងវិញ សម្រាប់ការប្រកាន់យកនូវផ្នត់គំនិត ត្មាតជាសត្វចង្រៃនោះ យើងក៏គួរតែបោះបង់គំនិតមួយនេះចោល ដោយឈរលើទឹកចិត្តគុណធម៌ ផ្តល់ជាក្តីស្រឡាញ់ដល់ជីវិតសត្វ ដោយមិនប្រកាន់ ពីរូបរាង ឬទស្សនៈនិយមអ្វីទាំងអស់។ គួររំលឹកផងដែរថា ទិវាយល់ដឹងពីសត្វត្មាតអន្តរជាតិប្រារព្ធឡើងក្នុងគោលបំណង ឧទ្ទេសនាមសត្វត្មាតជិតផុតពូជបំផុតទាំងបីប្រភេទ ដែលមានវត្តមានក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងបញ្ជ្រាបចំណេះដឹងអំពីតួនាទីរបស់វានៅក្នុងប្រព័ន្ឋអេកូឡូស៊ី អប់រំផ្សព្វផ្សាយពីការងារអភិរក្សសត្វត្មាត និងគុណតម្លៃរបស់សត្វត្មាត។ ក្នុងនោះផងដែរក្រុមអភិរក្សសត្វត្មាតកម្ពុជា ក៏បានធ្វើការផ្សព្វផ្សាយដល់សាធារណៈជនពីកត្តាគំរាមកំហែង ជាពិសេសផលវិបាកនៃការបំពុលនិងបរិភោគសត្វព្រៃផងដែរ៕
Article by HENG CHANMAKARA
