Sovrin
Sovrin
នៅក្នុងសង្គមខ្មែរតាំងពីបរមបុរាណតរៀងមក ប្រជាជនរស់នៅផ្សារភ្ជាប់នឹងទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណីនិងជំនឿផ្សេងៗពាក់ព័ន្ធនឹងធម្មជាតិជុំវិញខ្លួនមិនអាចកាត់ផ្តាច់បានឡើយ។ ជាឧទាហរណ៍ យើងមានជំនឿលើខ្លែងស្រាកថាជាសត្វចង្រៃ តំណាងខ្មោចព្រាយបិសាច។ នៅពេលមានខ្លែងស្រាក ហើរមកទំលើដំបូលផ្ទះនឹងមានមនុស្សក្នុងគ្រួសារនោះឈឺធ្ងន់ឬស្លាប់ជាមិនខាន។ ខ្មែរក៏មានជំនឿថា នៅពេលសត្វឈ្លូសបោលចូលភូមិណា ភូមិនោះនឹងជួបគ្រោះមហន្តរាយឬវិបត្តិផ្សេងៗរហូតត្រូវធ្វើពិធី បណ្តេញឧបទ្រព្យសុំសេចក្តីសុខ ជាដើម។ ដោយឡែក សម្រាប់រដូវបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌដែលជាខែហេមន្តវសន្តរដូវ (ហៅក្លាយថា ខែមន្តសន្តរដូវ) ឬ វេលាត្រជាក់ត្រជំជួបជុំកូនចៅញាតិសន្តានធ្វើបុណ្យទាននេះ ខ្មែរយើងក៏មានជំនឿទាក់ទងនឹងសត្វស្លាបម្យ៉ាងដែលប្លែកខុសពីបក្សីដទៃដែលជាប់ឈ្មោះថា«សត្វចាបដូនតា» រហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន ដូចក្នុងឃ្លាផ្តើមនៃបទចម្រៀង«រដូវបិណ្ឌភ្ជុំ» និពន្ធទំនុកច្រៀងដោយ ឱកឧត្តម ហ៊ុន ហេង ដ៏ល្បីប្រចាំរដូវនេះបានលើកឡើងដែរថា “ ទឹកហូរកាត់ផ្លូវរដូវបុណ្យភ្ជុំ ចាបដូនតាយំទំដើមសង្កែ…” ។
យោងតាមការផ្សាយនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់ក្រសួងបរិស្ថាននៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា សត្វចាបដូនតា មានឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា «Oriental Reed Wabler» (អ្នកខ្លះហៅថា ចាបដូនតា ស្មៅធំ) ។ សត្វចាបដូនតានេះជាប្រភេទក្រុមបក្សីរស់នៅតាមតំបន់ដីសើម ដែលមានទំហំខ្លួនពី ១៨-២០ សង់ទីម៉ែត្រ ផ្នែកខ្នងពណ៌ត្នោតខ្ចី បំពង់កពណ៌សពពាល ពោះស និង ចិញ្ចើមធំស។ ចាបប្រភេទនេះរស់ នៅតាមវាលត្រែង ស្មៅ គុម្ពោតព្រៃដែលនៅក្បែរទឹក ហើយការរកចំណីតាមដើមឈើទាបៗ។ តាមពិត ទៅ បក្សីមានឈ្មោះថា ចាបដូនតា នេះជាប្រភេទបក្សីមានដោយបង្គួរ ហើយត្រូវបានបែងចែកជាប្រភេទ ផ្សេងៗគ្នាដែលត្រូវបានកត់ត្រាទុកនៅក្នុងឯកសារក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ (ឆ្នាំ២០០៧) ជាអាទិ៍ រួមមាន ចាបដូនតា (Oriental Reed Warbler), ចាបដូនតាខ្នងត្នោតឆ្នូតត្រចៀកខ្មៅ (អ្នកខ្លះហៅ កាត់ត្រឹម ចាបដូនតាខ្នងត្នោត) (Brown Shrike), ចាបដូនតាខ្នងត្នោតពោះស (Burmese Shrike), ចាប ដូនតាចិញ្ចើមខ្មៅ-ស (Black-browed Reed Warbler), ចាបដូនតាឆ្នូតចុងខ្នង (Lanceolated Warbler), ចាបដូនតាបន្ទូលក្បាលត្នោតទុំ (Chestnut-capped Warbler) ចាបដូនតាវាលស្រែ (Manchurian Reed Warbler) និងចាបដូនតាចំពុះធំ (Abbott’s Babler) ។ល។
Image Coutesy : VANNARITH NOB
តាមការអះអាងរបស់ក្រុមថតសត្វស្លាបកម្ពុជា ទោះបីសត្វចាបដូនតាមានច្រើនប្រភេទក្នុងឯកសារពាក់ព័ន្ធដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយកន្លងមក សត្វចាបដូនតាដែលខ្មែរយើងកត់ចំណាំថាជាបក្សីនិរសា របស់បុព្វបុរសក្នុងរដូវបុណ្យភ្ជុំនោះគឺ សត្វចាបដូនតាខ្នងត្នោត ឬ Brown Shrike ដែលមានឈ្មោះវិទ្យា សាស្រ្តថា Lanius Cristatus។ វាមិនមែនជាសត្វស្លាបបង្កាត់ពូជក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើងទេ។ផ្ទុយទៅវិញ វាជាសត្វស្លាបទេសន្តរប្រវេសន៍ ដែលធ្វើដំណើរផ្លាស់ទីតាមរដូវកាលពីតំបន់ត្រជាក់នៃអាស៊ីខាងជើង មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាយើងនៅចន្លោះខែសីហា-កញ្ញា ដល់មេសាឬឧសភា ទើបវាត្រឡប់ទៅកន្លែងដើមវិញ។ អ្នកឯកទេសខាងសត្វស្លាបបានសង្កេតឃើញថា វាតែងផ្លាស់ទីបែបនេះទៀងទាត់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។
ដោយសារ គេឮសូរសំឡេងវាស្រែកយំចេចចាចតែក្នុងរដូវពិធីបុណ្យភ្ជុំបែបនេះហើយ ទើបខ្មែរ យើងដែលមានជំនឿតគ្នាហៅវាថា ចាបដូនតា ដែលមកជាសញ្ញាប្រាប់ថារដូវបុណ្យភ្ជុំបានចូលមកដល់ ហើយ ជាវេលាដែលត្រូវប្រុងប្រៀបប្រាណជួបជុំគ្នាធ្វើបុណ្យទានឧទ្ទិសកុសលដល់បុព្វការីជនដែលបាន ចែកឋានទៅកាន់បរលោកតាមបវេណីពីដូនតា។ យោងតាមឯកសារទំនៀមទម្លាប់ស្រាវជ្រាវចងក្រងដោយព្រឹទ្ធាចារ្យ មៀច ប៉ុណ្ណ ខ្មែរយើងជឿតាំងពីយូរយារមកហើយថាសត្វបក្សីតូចដែលមិនរស់នៅ ជាអចិន្រ្តៃយ៍នៅស្រុកខ្មែរនេះមានទីស្នាក់អាស្រ័យអចិន្រ្តៃយ៍នៅឯព្រៃហេមពាន្ត។ តែកាលណាជិតចូល ដល់ពាក់កណ្តាលខែភទ្របទ ចាបនោះធ្វើដំណើរពីព្រៃហេមពាន្តមកដល់ស្រុកខ្មែរ។ ត្រង់នេះស្របនឹង ជំនឿខ្មែរថា នៅវស្សានរដូវ ពេលមេឃមានពពកខ្មៅមីរដេរដាស មានភ្លៀងធ្លាក់ជោគជាំទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ មានផ្គរលាន់គគ្រឹម ស្តេចយមបាលបានបើកលែងព្រលឹងខ្មោចដូនតាដែលមានទោសជាប់នៅស្ថាននរក នោះឲ្យមករកកូនចៅដែលនាំគ្នាទៅធ្វើបុណ្យបញ្ជូនកុសលនៅតាមវត្តអារាមនានា។ លុះដល់ចប់រដូវភ្ជុំ បិណ្ឌហើយចាបដូនតាក៏ស្រាប់តែទៅបាត់អស់គួរឲ្យកត់សម្គាល់ជាពន់ពេកតំណាងព្រលឹងដូនតាបានលា យើងជាកូនចៅវិលត្រឡប់ទៅលំនៅឋានឯព្រៃហេមពាន្តវិញ។ លុះដល់ខែភទ្របទរដូវភ្ជុំបិណ្ឌឆ្នាំក្រោយ ទើបមកម្តងទៀត៕
Article by SOVRIN
