តាមសម្តីរបស់លោកតាម្នាក់ដែលជាកីឡាករប្រណាំងទូកចំណុះទូកងឈ្មោះ «ព្រះទីនាំងឫទ្ធីក្លាហាន» ប្រចាំវត្តព្រែកសំរោង ក្រុងតាខ្មៅ ខេត្តកណ្តាល អស់រយៈពេលជាង២០ឆ្នាំមកហើយនោះ បានឱ្យដឹងថា កាលពីសម័យដើម មនុស្សស្រី ជាពិសេស ស្រ្តីមានផ្ទៃពោះ មិនអាចដើរមកក្បែរ ឬ ដើរកាត់មុខទូកងបានឡើយ ព្រោះវាជាត្រណមពីបុរាណ។ បើខុសត្រណម ស្រ្តីនោះនឹងជួបគ្រោះថ្នាក់ត្រូវបារមីឬជីនាងទូកកាច់ធ្វើឲ្យទៅជាឆ្កួតឡប់វង្វេងស្មារតី។ ដើម្បី សុវត្ថិភាព កាលពីជំនាន់នោះគណៈកម្មការវត្តតែងចាក់សោរបិទរោងទូកជិតមិនឲ្យអ្នកណាដើរទៅជិតផ្តេសផ្តាសនោះទេ។ ប៉ុន្តែមកដល់ឥឡូវ ត្រណមនេះហាក់បីដូចជាសាបរលាបទៅហើយ គឺរោងទូកមិនមានចាក់សោរបិទជិតដូចមុននោះទេ មនុស្សម្នាទូទៅអាចចូលមកមើលទូកក្នុងរោងនិងប៉ះទូកបានដោយសេរី។
តាមទម្លាប់ពីបុរាណកាល នៅពេលគេអុំទូក ឬចែវទូកឆ្លងកាត់ក្រោមស្ពាន គេតែងតែឈប់ចតដើម្បីដោះភ្នែកទូកទុកសិន។ លុះឆ្លងផុតស្ពានទើបគេបំពាក់ភ្នែកទូកឡើងវិញ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏បច្ចុប្បន្ន គេកម្រឃើញប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ដូចនេះទៀតណាស់។ ក្រៅពីជំនឿនេះក៏នៅមានជំនឿអរូបិយជាច្រើនទៀតតួរយ៉ាងដូចជាការសង់រោងទូកនៅទិសឦសាននៃវត្តអារាម ហើយក្បាលទូកបែរមុខទៅទិសខាងកើត កន្ទុយមកទិសខាងលិចជានិច្ច ហើយមានរានទេវតាមួយនៅជិតក្បាលទូកដែលមានរៀបតង្វាយសម្រាប់ថ្វាយជីនាងថែរក្សាទូក តែពេលបច្ចុប្បន្ន ទំនៀមនេះបានបាត់បង់ខ្លះៗទៅហើយ ព្រោះជួនកាល ការសង់រោងទូកមិនស្ថិតនៅទិសឦសាននៃវត្តទៀតឡើយ ហើយនៅតាមវត្តខ្លះ គេទុកទូកនៅក្រោមដើមឈើឬសង់រោងទូកជាប់នឹងដងទន្លេតែម្តង។
យ៉ាងណាមិញតាមសម្តីរបស់លោកតាដដែល ក៏បានបន្ថែមឱ្យដឹងថាដែរថា កាលពីសម័យមុន ទូកងមានខ្នាតត្រឹមតែចំណុះ៣០-៤០ នាក់ប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែមកដល់សម័យនេះ គេនិយមប្រជែងប្រវែងទូកតាមគ្នាដូចគេប្រណាំងស៊េរីឡានម៉ូតូដូច្នោះដែរ។ ដូចនេះហើយ ទើបគណៈកម្មការវត្តបានរៀបចំធ្វើទូកង «ព្រះទីនាំងឫទ្ធីក្លាហាន» ថ្មីក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០០៨ ដោយបន្ថែមប្រវែងឲ្យកាន់តែវែងរហូតចំណុះ៧០នាក់។ លោកតាបានប្រៀបធៀបថា ទូកងប្រចាំវត្តព្រែកសំរោងចាស់ដែលជាប្រភេទទូកកាត់ព្រ័ត្រក្នុងពិធីបុណ្យអុំទូករាល់ឆ្នាំផលិតក្នុងឆ្នាំ១៩៤២ ជាព្រះរាជប្រទានរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រកាលពីជំនាន់នោះមានបណ្តោយប្រវែងត្រឹមតែ២៧.៥ម៉ែត្រ ទទឹងធំបំផុតមានប្រវែង១.៧០ ម៉ែត្រ ខុសពីទូកងដែលផលិតថ្មីនេះមានប្រវែងបណ្តោយរហូតដល់៣៤ម៉ែត្រ និងទទឹងធំបំផុតប្រវែង ១.៣៣ ម៉ែត្រ។ អ្វីដែលយើងកត់សម្គាល់បាននោះគឺ ទូកងសម័យមុនមានប្រវែងបណ្តោយខ្លី ប៉ុន្តែមានទំហំទទឹងធំជាងទូកងបច្ចុប្បន្ន។ អ្វីដែលជាមោទនភាពជាតិពាក់ព័ន្ធនឹងប្រវែងទូកងសម័យសតវត្សរ៍ទី២១នេះ គឺនៅថ្ងៃទី ១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៨ កន្លងទៅ ទូកងខ្មែរឈ្មោះថា «កម្ពោជិកបុត្តាខេមរាតរី» ដែលមានន័យថា «ទូកងរបស់កូនខ្មែររស់នៅក្នុងដែនដីកម្ពុជា» បានបំបែកឯតទគ្គកម្មជាទូកងវែងជាងគេក្នុងលោកដោយសារទូកងដែលស្ថាបនាក្នុងខេត្តព្រៃវែងនេះមានបណ្តោយ ៨៧.៣ម៉ែត្រ ទទឹង១.៩៤ ម៉ែត្រ និងជម្រៅ ០.៨០ ម៉ែត្រ ផ្ទុកទៅដោយចំណុះ ១៧៩ នាក់ តំណាងឱ្យឆ្នាំ ១៩៧៩ គឺជាពេលដែលរបបខ្មែរក្រហមត្រូវបានបណ្តេញចេញពីអំណាច ៕
Article by SRIN SOKMEAN