Sovrin
Sovrin
មត៌កស្ថាបត្យកម្មលំនៅឋានប្រពៃណី «ផ្ទះរោងឌឿង» ដែលនៅសេសសល់ដល់បច្ចុប្បន្ន
TRAVEL & LIVING 3 years ago
ស្ថាបត្យកម្មលំនៅឋានប្រពៃណីដែលដូនតាបានបន្សល់ទុកនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រួមមាន រចនាបថផ្ទះខ្មែរ ផ្ទះកិង ផ្ទះប៉ិត ផ្ទះរោង ឬ ផ្ទះកន្តាំង ផ្ទះរោងដោល និង ផ្ទះរោងឌឿង។ កាលពីពេលមុន សូវរីនធ្លាប់បានចេញផ្សាយអំពីប្រភេទផ្ទះខាងលើមួយចំនួនរួចមកហើយ ដូចជា ផ្ទះប៉ិត ផ្ទះកន្តាំង និង ផ្ទះរោងដោល ជាដើម។ ដូចនេះ សម្រាប់ខែនេះ យើងនឹងណែនាំអ្នកទាំងអស់គ្នាឲ្យមកចាប់អារម្មណ៍ចំពោះផ្ទះបុរាណមួយប្រភេទទៀតដែលវិវឌ្ឍក្លាយមកពីផ្ទះរោងដោល គឺ រចនាបថផ្ទះរោងឌឿង។
យោងតាមឯកសារ «ប្រវត្តិនៃការវិវឌ្ឍផ្ទះខ្មែរ» កាលពីដើមឡើយ ប្រជាជនខ្មែរមានតែត្បាល់បុកស្រូវ គ្មានត្បាល់កិនស្រូវជាន់អង្ករទេ។ លុះមកដល់រជ្ជកាលព្រះបាទស្រីសុរិយោទ័យ ទើបមានត្បាល់ជាន់អង្ករ ដែលគេហៅថា ត្បាល់ក្តឿង។ ដូចនេះ ប្រជាជនខ្មែរចាប់ផ្តើមនាំគ្នាបើកសំយាបផ្ទះ១ល្វែងនៅខាងក្រោយដាក់ត្បាល់ក្តឿងសំរាប់ជាន់ស្រូវ។ ដោយឃើញថាមានភាពងាយស្រួល អ្នកស្រុកក៍នាំគ្នាសង់តាមគំនិតនេះហៅថា «ផ្ទះត្បាល់ក្តឿង» តៗមកទៀត។ នៅពេលប្រើពាក្យ «ផ្ទះរោងត្បាល់ក្តឿង» យូរៗទៅ ក៏ក្លាយជា «ផ្ទះរោងឌឿង» វិញ ។ ស្របជាមួយគ្នានេះដែរ លោកសាស្រ្តាចារ្យផ្នែកស្ថាបត្យកម្មនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈក៏ធ្លាប់មានប្រសាសន៍ថា «តាមការស្រាវជ្រាវរបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំយល់ថាក្នុងអតីតកាលមួយ (ក្រោយសម័យអង្គរ)នោះស្ថាបត្យកម្មផ្ទះរោងឌឿងគឺបានក្លាយមកពីការអភិវឌ្ឍរបស់ផ្ទះរោងដោលគឺដោយពួកគាត់បានពង្រីកផ្នែកដំបូលឲ្យធំមានសំយាបវែងជាងមុនដើម្បីរក្សាត្បាល់ ក្តឿង (ត្បាល់ជាន់អង្ករ) នៅក្រោមដំបូលនោះ» ដូច្នោះដែរ។
ផ្ទះរោងឌឿងមានច្រើនប្រភេទ ប្រែប្រួលទៅតាមសម័យកាល។ ផ្ទះរោងឌឿងប្រភេទទី១របស់ខ្មែរមានទ្រង់ទ្រាយដំបូលស្រដៀងផ្ទះរោង (រូបចំហៀង) ហើយមានតសំយាបមុខនិងក្រោយ។ លុះក្រោយមក ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទចន្ទរាជា ខ្មែរយើងបានយល់ឃើញថាផ្ទះរោងឌឿងមានសសរ៤ជួរ និងមាន៥ល្វែង។ បើពង្រីកទទឹងឲ្យធំត្រូវតែបន្ថយសសរ១ជួរទៀត លើកសំយាបខាងក្រោយឲ្យស្មើនឹងសសរខាងមុខ។ បើកហោជាងឲ្យតូច មានចែងឆ្វេងស្តាំខាងមុខក្រោយ ប្រើសម្រាប់ធ្វើជាជង្រុកស្រូវផង។ ពេលសង់បានផ្ទះរោងសសរ៣ជួរ ហៅថា ផ្ទះរោងឌឿងប្រភេទទី២។ ចំណែក ផ្ទះរោងឌឿងប្រភេទទី៣ កើតឡើងក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទពញាយ៉ាត មាននាម៉ឺន សព្វមុខមន្ត្រីជាច្រើនចូលចិត្តសង់ផ្ទះរោងឌឿងនេះជាលំនៅឋាន ព្រោះផ្ទះនេះអាចសង់ឲ្យធំបាន ៥ល្វែង ។ ផ្ទះប្រភេទនេះអាចសង់បានទាល់តែអ្នកមានបណ្តាសិក្ត័ធំ។
សម្រាប់ប្រភេទទី១ ដំបូលគេច្រើននិយមសង់ជាសាលាដំណាក់តូចៗនៅតាមភូមិ ។ ចំពោះផ្ទះរោងឌឿងប្រភេទទី២ នៅរជ្ជកាលព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិមុនីវង្ស ខ្មែរចូលចិត្តសង់បន្ថែមសសរ១ជួរទៀតដើម្បីឲ្យធំទូលាយ ។ នៅរជ្ជកាលព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ ខ្មែរគេនិយមសង់ផ្ទះប៉ិតស្ទើរពាសពេញប្រទេស ឯផ្ទះរោលឌឿង និង រោងដោល គេមិនសូវនិយមសង់ទេ ពោលគឺផ្ទះរោងដោលនិងរោងឌឿង មានសល់តែផ្ទះចាស់ៗពីសម័យមុនមក។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ផ្ទះរោងឌឿង ជាប្រភេទផ្ទះបុរាណមួយក្នុងចំណោមផ្ទះបុរាណខ្មែរទាំង៥រចនាបថដែលបច្ចុប្បន្នអាជ្ញាធរជាតិអប្សរាចេញគោលការណ៍អនុញ្ញាតឲ្យអ្នកស្រុកសាងសង់រក្សាទ្រង់ទ្រាយស្ថាបត្យកម្មដើមក្នុងគោលបំណងដើម្បីថែរក្សានិងលើកកម្ពស់ទេសភាពវប្បធ៌មក្នុងរមណីយដ្ឋានអង្គរ ជាពិសេសលើកតម្លៃនិងអភិរក្សផ្ទះបុរាណខ្មែរ។ ចំពោះប្រភេទផ្ទះក្រៅពីនេះ មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឡើយ ដូចជាផ្ទះតៀម ផ្ទះល្វែងមួយជាន់ ឬច្រើនជាន់ ឬសំណង់ទាំងឡាយណាដែលមានការជីកគ្រឹះជ្រៅទៅក្នុងដី និងមានលក្ខណៈទំនើបកម្ម។ រីឯនៅខេត្តក្រចេះ ផ្ទះសសរ ១០០ ដែលមន្ទីរវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តក្រចេះយកមកជួសជុលដំឡើងក្នុងទីតាំងព្រះវិហាររកាកណ្ដាល សង្កាត់រកាកណ្ដាល ក្រុងក្រចេះ នោះក៏ស្ថិតក្នុងរចនាបថផ្ទះរោងឌឿងខ្មែរដែរ។ ក្រៅពីខេត្តក្រចេះ បច្ចុប្បន្ន យើងសង្កេតឃើញមានផ្ទះប្រភេទនេះសម្បូរនៅតាមតំបន់មួយចំនួន ជាអាទិ៍រួមមាន ស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្តាល សង្កាត់ក្តុលដូនទាវ ក្រុងបាត់ដំបង (ខេត្តបាត់ដំបង) ស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ជាដើម។
Article by SRIN SOKMEAN
